«Σώστε τον Ελβετικό Χρυσό»-Το δημοψήφισμα που τρέμει η SNB

Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας (SNB) αντιμετωπίζει μεγάλη κρίση: Την εκστρατεία «Σώστε τον Χρυσό μας», που εξασφάλισε 100.000 ελβετικές υπογραφές και τίθεται σε δημοψήφισμα, ζητώντας από την SNB να κρατά 20% των αποθεμάτων της σε χρυσό.
Από την διάσωση της μεγαλύτερης τράπεζας της Ελβετίας κατά την διάρκεια της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, μέχρι την συγκράτηση της δραματικής ανατίμησης του φράγκου, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας (Swiss National Bank) έχει αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις τα τελευταία χρόνια. Τώρα έρχεται μια ακόμη και ονομάζεται «Σώστε τον Ελβετικό Χρυσό μας».

Αυτό είναι το όνομα μιας ριζοσπαστικής πρωτοβουλίας, επί της οποίας ο ελβετικός λαός θα ψηφίσει στις 30 Νοεμβρίου και που μπορεί μεταβάλλει δραματικά τον τρόπο λειτουργίας της κεντρικής τράπεζας. Αν γίνει αποδεκτή θα υποχρεώσει την SNB να διατηρεί τουλάχιστον 20% των ενεργητικών της σε χρυσό, θα της απαγορεύσει να πωλεί πολύτιμο μέταλλο και θα της επιβάλλει να διατηρεί όλο τον χρυσό της αποθηκευμένο στην Ελβετία.

Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται σε μια σειρά προτάσεις τις οποίες προώθησε η ελβετική κοινωνία, που ανησυχεί για την δυνατότητα του έθνους των 8 εκατομμυρίων να διατηρήσει την αυτονομία του μέσα σε έναν τόσο ταραγμένο κόσμο.

Οι υποστηρικτές της πρότασης θεωρούν ότι θα ισχυροποιήσει το ελβετικό φράγκο και θα περιχαρακώσει τόσο την SNB όσο και την ανεξαρτησία της Ελβετίας, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική ευμάρεια του αλπικού έθνους.

Ωστόσο η ίδια η SNB, που σήμερα διατηρεί περίπου 39 δισ. φράγκα –ή σχεδόν 7% -των ύψους 522 δισ. φράγκων αποθεμάτων της σε χρυσό, αντιτίθεται σφοδρά στην προσπάθεια, η οποία κατά την γνώμη της είναι "παράλο"η" και απειλεί την δυνατότητα διασφάλισης της σταθερότητας τιμών.

Από τότε που εξασφάλισε τις απαραίτητες 100.000 υπογραφές ώστε να μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα, πριν 18 μήνες, η πρωτοβουλία δεν είχε αποσπάσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μετά όμως από δημοσκόπηση στα μέσα Οκτωβρίου που έδειξε ότι 44% των ψηφοφόρων θα υποστηρίξουν το κίνημα, το ζήτημα έχει γίνει κυρίαρχο θέμα συζήτησης.

Η δημοσκόπηση του Οκτωβρίου προκάλεσε έντονες ανησυχίες στην SNB και έκανε τις αγορές να δοκιμάσουν ήδη την δυνατότητα της κεντρικής τράπεζας να συγκρατεί το φράγκο κάτω από την ελάχιστη συναλλαγματική ισοτιμία των 1,20 ελβετικών φράγκων που εισήγαγε η SNB έναντι του ευρώ το 2011. Το αποτέλεσμα ήταν η ισοτιμία να ανέλθει στα υψηλότερα επίπεδα από τον Σεπτέμβριο 2012.

Η κεντρική τράπεζα φοβάται ότι η πρωτοβουλία θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Ένα βασικό εργαλείο στην εργαλειοθήκη της SNB είναι η δυνατότητά της να αυξάνει τον ισολογισμό της ταχέως, εφόσον χρειάζεται. Αν περιοριστεί αυτή η δυνατότητά της, η νομισματική πολιτική της δεν θα είναι τόσο αποτελεσματική. Εξίσου, θα περιοριστεί η δυνατότητα της SNB να συρρικνώνει τον ισολογισμό της, καθώς θα είναι υποχρεωμένη να αγοράζει χρυσό αλλά δεν θα μπορεί να τον πωλεί.

Κατ'αυτόν τον τρόπο ο ισολογισμός της SNB θα γίνει πιο ευμετάβλητος, επειδή ακριβώς η τιμή του χρυσού είναι ευμετάβλητη. Επίσης θα μειωθεί η δυνατότητα της SNB να πληρώνει μερίσματα στα ελβετικά καντόνια που έχουν στην κατοχή τους τον χρυσό, γιατί ο χρυσός δεν εξασφαλίζει σταθερό εισόδημα και η απαγόρευση πωλήσεων δεν θα επιτρέπει στην κεντρική τράπεζα την ρευστοποίηση κερδών.

Η SNB ελπίζει ότι με αυτά τα επιχειρήματα, που διατρανώνει το τελευταίο διάστημα, θα αλλάξει τις απόψεις των ψηφοφόρων.

Ακόμη όμως κι αν το δημοψήφισμα καταλήξει στο «όχι», κινδυνεύει να πλήξει την εικόνα της Ελβετίας ως χώρας ιδιαίτερα φιλικής προς τις επιχειρήσεις.

Ο καθηγητής Stéphane Garelli, στο πανεπιστήμιο IMD της Λωζάνης σχολίασε: «Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Ελβετίας είναι η προβλεψιμότητα του νομικού κι επιχειρηματικού περιβάλλοντος... Δημοψηφίσματα αυτού του είδους δείχνουν ότι το σύστημα ίσως δεν είναι τόσο ισχυρό όσο φαίνεται, και μπορεί να αλλάξει εξαιτίας εκστρατειών με συναισθηματικά κίνητρα.»

Ελβετικό φράγκο και χρυσός... αξίας 70 δισ. δολαρίων

Κρίσιμο από κάθε άποψη, τόσο για την Ελβετική Κεντρική Τράπεζα όσο και για την παγκόσμια αγορά του χρυσού, χαρακτηρίζεται το δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί στην Ελβετία σε λιγότερο από δύο εβδομάδες.

Στις 30 Νοεμβρίου οι Ελβετοί θα προσέλθουν στις κάλπες για να αποφανθούν, μεταξύ άλλων, επί της πρότασης που έχει καταθέσει εδώ και μήνες το δεξιό συντηρητικό κόμμα SVP (Ελβετικό Κόμμα του Λαού), ζητώντας:

- να επιβληθεί στην Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας (SNB) η υποχρέωση να διακρατείσε χρυσό “τουλάχιστον” το 20%των παγίων της, 

- να απαγορεύεται η πώλησηχρυσού από τα αποθέματα της SNB 

- να φυλάσσεταιστην Ελβετία το 100% των αποθεμάτωνχρυσού της SNB και ναεπαναπατριστούνοι ποσότητες που βρίσκονται εκτός των συνόρων της χώρας. 

Το SVP -αν και διαθέτει και τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών (54 επί συνόλου 200) στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Συμβούλιο- δεν κατάφερε να «περάσει» την πρότασή του από το ελβετικό κοινοβούλιο. Σε ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε το Μάιο η πρόταση απορρίφθηκε με ψήφους 129 κατά, 20 υπέρ, και 25 αποχές. Αλλά το θέμα δεν «έκλεισε» εκεί. Η καμπάνια “Save Our Swiss Gold” («σώστε τον ελβετικό μας χρυσό») του SVP κατάφερε να συγκεντρώσει περισσότερες από 100.000 υπογραφές, και να τεθεί τελικά σε δημοψήφισμα.



Συνέπειες για την SNB και το ελβετικό φράγκο

Τι θα συμβεί αν οι Ελβετοί ρίξουν «ναι» στις κάλπες της 30ης Νοεμβρίου;

Από τους πρώτους που αναφέρθηκαν στο θέμα ήταν ο διοικητής της SNB, Thomas Jordan, ο οποίος -αφού υποχρεώθηκεσε μία από τις ελάχιστες “πολιτικές” παρεμβάσεις του- τάχθηκε κατά της πρότασης, εξηγώντας ότι κάτι τέτοιο θα εξανάγκαζε την SNB σε μεγάλης κλίμακας αγορές χρυσού προκειμένου να “πιάσει” το ελάχιστο προτεινόμενο όριο του 20% - από το 8% σήμερα. Σε μια πιο πρόσφατη συνέντευξή του, στις αρχές Οκτωβρίου, εξηγούσε μέσω της Frankfurter Allgemeine Zeitung ότι αν “περάσουν” τα αιτήματα της εν λόγω πρωτοβουλίας, “έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν” την ικανότητα της SNB να επιτελεί το έργο της. 

Σύμφωνα με υπολογισμούς της UBS, για να φτάσει η SNB να κρατά σε χρυσό το 20% των παγίων της, θα πρέπει να αγοράσει 1.500 τόνους χρυσού σε διάστημα μιας πενταετίας...Να αυξήσει δηλαδή κατά 150% περίπου τα αποθέματά της, τα οποία σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία διαμορφώνονται σε 1.040 τόνους. Σε σημερινές τιμές, η αξία μιας τέτοιας ποσότηταςυπολογίζεται σε 56,3 δισ. δολάρια. Ωστόσο, οι ABN Amro και Societe Generale υπολογίζουν ότι θα πρέπει να αγοραστούν ποσότητες πιο κοντά στα επίπεδα των 1.800 τόνων,με κόστος που μπορεί να φτάσει τα 67,6 δισ. δολάρια…

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος των συνεπειών ενός τέτοιου σεναρίου, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι η Ελβετία βρίσκεται στην όγδοη θέση της κατάταξης των χωρών με τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού παγκοσμίως. Στα τέλη Μαρτίου η ελβετική Κεντρική Τράπεζα διέθετε 1.040 τόνους χρυσού (το 70% αυτών φυλάσσεται στην Ελβετία, το 20% στην Τράπεζα της Αγγλίας και το 10% στην Τράπεζα του Καναδά), των οποίων η αξία αντιστοιχεί στο 8% περίπου των παγίων της (τα οποία ανέρχονται σε 522 δισ. φράγκα ή 544 δισ. δολάρια).

Σε μία περίοδο που ο ισολογισμός της SNB έχει διογκωθεί, λόγω των παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος προκειμένου να αποτρέψει την ανατίμηση του ελβετικού φράγκου πέραν του 1,20 έναντι του ευρώ, οι αλλαγές που προτείνονται θα περιόριζαν σημαντικά την ευχέρεια κινήσεων της Τράπεζας η οποία, όπως σχολιάζουν ξένοι αναλυτές αλλά και Ελβετοί αξιωματούχοι, βρίσκεται πια αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο να της επιβληθεί ένα είδος “κανόνα του χρυσού”.

Υπενθυμίζεται ότι η “βουτιά” των τιμών του χρυσού το 2013 ήταν η κύρια αιτία που η SNB εμφάνισε ζημιές ύψους 9,1 δισ. ελβετικών φράγκων και υποχρεώθηκε να διακόψει τόσο τη διανομή μερίσματος προς τους μετόχους της, όσο και τις ετήσιες πληρωμές προς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τα καντόνια.

Συνέπειες για τον χρυσό 

Ενδεχόμενο «ναι» των Ελβετών, «πιθανότατα θα έχει σημαντική επίπτωση στις τιμές» του χρυσού, εκτιμά ο στρατηγικός αναλυτής της UBS, Beat Siegenthaler. Όπως δήλωσε, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, «οι συνέπειεςθα μπορούσαν να είναι δραματικές για τις τιμές του χρυσού, και ίσως και για τις αγορές πέραν του χρυσού». «Πρόκειται πράγματι για μια προσπάθεια να επιστρέψει ένα είδος κανόνα του χρυσού» προσέθεσε. Άλλη αναλύτρια της UBS, η Joni Teves, επίσης αναμένει σοβαρές επιπτώσεις για τις τιμές του χρυσού, εξηγώντας πως αν ξεκινήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα αγορών από την SNB,ουσιαστικά θα πρόκειται για μια διαρκή εντολή αγοράς…
Η Bank of Americaυπολογίζει ότι το μέγεθος των αγορών στις οποίες ίσως υποχρεωθεί η SNB αντιστοιχούν στο 7% της ετήσιας παγκόσμιας ζήτησης του μετάλλου και, αν πραγματοποιηθούν,θα οδηγήσουν σε άνοδο των τιμών του χρυσού κατά 18%. Πιο συγκεκριμένα, ο αναλυτής Michael Widmer, αν και δεν θεωρεί πιθανή την επικράτηση του «ναι» στο ελβετικό δημοψήφισμα, εκτιμά ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει τον χρυσό πάνω από τα 1.350 δολάρια και, σε κάθε περίπτωση, θα δημιουργήσει ένα ισχυρό επίπεδο στήριξης στα 1.200 δολάρια. Ο ίδιος προβλέπει μέση τιμή 1.225 δολαρίων για το σύνολο του 2015. 

Ο Robin Bhar, αναλυτής τηςSociete Generaleστο Λονδίνο, επίσης αναμένει ένα βραχυπρόθεσμο ράλι στις τιμές του χρυσού, σε περίπτωση επικράτησης του «ναι». Προσθέτει ωστόσο: «Μετατρέπεται έτσι η αγορά του χρυσού σε bull και θα δούμε νέα υψηλά; Αμφιβάλω».

«Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ψηφοφορία, ας το θέσω έτσι» αρκείται να σχολιάσει η αναλύτρια της ABN Amro, Georgette Boele. Η εκτίμησή της -που απέχει πολύ από την αντίστοιχη του Michael Widmer- είναι ότι η μέση τιμή του χρυσού το 2015 θα διαμορφωθεί στα 925 δολάρια, ήτοι στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2008. 

Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις

Η ελβετική κυβέρνηση -και όχι μόνο- κατ΄ επανάληψη έχει συστήσει στους Ελβετούς ψηφοφόρους να απορρίψουν τα αιτήματα της πρωτοβουλίας του SVP. 

Στη διάρκεια συζήτησης επί του θέματος στην ελβετική Κάτω Βουλή, το Μάιο, η υπουργός Οικονομικών της Ελβετίας, Eveline Widmer-Schlumpf, υπογράμμιζε ότι η πρόταση του SVP “μειώνει την αξιοπιστία της πολιτικής της SNB και περιορίζει την ικανότητά της να δρα όταν αυτό είναι απαραίτητο”. Πιο πρόσφατα εξηγούσε, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Βέρνη, ότι τέτοιοθα “ακρωτηρίαζε” τη δυνατότητα της SNB να ασκεί νομισματική πολιτικήκαι ότι ένα τέτοιο “άκαμπτο και χωρίς δυνατότητα πωλήσεων ελάχιστο όριο (σ.σ. το προτεινόμενο 20%) θα καθιστούσε δύσκολο για την SNB να ανταποκριθεί στην αποστολή της, ήτοι να διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών και να συμβάλλει στην σταθερή ανάκαμψη της οικονομίας”.

Η Prisca Birrer-Heimo, μέλος των Σοσιαλδημοκρατών, έχει δηλώσει από το βήμα του ελβετικού κοινοβουλίου ότι “αυτή η πρωτοβουλία επιδιώκει να βάλει την κεντρική μας τράπεζα σε έναν κορσέ τόσο στενό, που θα της προκαλούσε ασφυξία”, ενώ ο χριστιανοδημοκράτης Dominique de Buman έχει σχολιάσει ότι η αποδοχή αυτής της πρωτοβουλίας θα ακρωτηρίαζε τα περιθώρια δράσης της SNB “σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη χρονική περίοδο”.

Από την άλλη πλευρά, ο βουλευτής του SVP, Luzi Stamm, εκ των πρωτεργατών της πρωτοβουλίας “σώστε τον ελβετικό μας χρυσό”, είπε ότι ο χρυσός είναι απαραίτητος προκειμένου να λειτουργήσει ως μια αξιόπιστη“σπονδυλική στήλη” για το ελβετικό φράγκο.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters,υπέρ της πρότασης του SVP δηλώνει ότι θα ψηφίσει το 44%των ερωτηθέντων, σε πρόσφατη έρευνα του ελβετικού ινστιτούτου gfs.bern. Το 39% δηλώνει ότι τάσσεται κατά της πρότασης, ενώ το 17% δηλώνει αναποφάσιστο (ή δεν απαντά).

Παρόμοιο ήταν το αποτέλεσμα μιας διαδικτυακής δημοσκόπησης που πραγματοποίησε η ελβετική ημερήσια εφημερίδα 20 Minuten. Αναλυτές σχολιάζουν πάντως ότι μεγάλο μέρος της ελβετικής κοινής γνώμης δείχνει ότιτώρα αρχίζει να διαμορφώνει άποψηεπί του θέματος, και ότι το τελικό επίσημο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό.

Πηγή:www.capital.gr